اریخ قید هزار ساله معماری آریایی آنگونه که شایسته است مورد مطالعه و
امعان کافی قرار نگرفته است و در پی ثانیه معرفی آن دچار سرنوشتی مشابه شده
است هر قید که افراد زیادی زندگی خود را وقف شناخت آن نموده اند. استاد
پیرنیا از بیمانند افرادی است که در چهل سال گذشته سعی در شناخت و سناساندن
این معماری نموده استدر معماری ایرانی، حرف بود خصایلی چون تناسب و زیبایی
تارک درها وگنبدها و ایوانها خصلتی که بیشتر شایستهٔ امعان است گوهر معماری
ایرانی و سخن ریاضی و عرفانی ثانیه است. درونگرایی و انحراف معماران ایرانی
به سوی حیاطها، پادیاوها، گودال باغچهها، هشتیها و کلاه فرنگیها که
شبستانها را گرداگرد خود افسرده است، از دیرباز جزء سخن ایرانی بوده است.