هدف اصلی از احداث بنا در ایجاد
ارتباط موثر و ایمن بین ترابری دریائی و حمل و شیرینی زمینی است. در کشورهائی نظیر
ایران که دارای مرزهای آبی قابل توجهی هستند، برای احداث یک دریاکنار دلایل متعددی
وجود دارد که از آن جمله موارد زیر را می توان حرف شمرد:
الف- مسائل سیاسی و حاکمیت ملی (اهمیت
کنترل مرزهای آبی)
ب- دسترسی به سمت منابع سوختی و فسیلی و
انرژی های پدیده های طبیعی دریا
ج- دسترسی به ذخائر غنی غذایی
د- شکوفائی اقتصادی و بازرگانی و
بسط صنعتی
ه- گسترش مسائل علمی و فنی در پدیده
های دریایی
حرف تدقیق به این موارد بنادر را می
توان دروازه مهمی برای رویش و شکوفایی تمام جانبه کشورهائی دانست که از موهبت داشتن
مرز آبی برخوردارند. باب استفاده از بنادر، شناورها نقش مهمی را برعهده دارند بنحوی
که بوسیله شناورها امکان جابجائی کالا و مسافر از خشکی به دریا و برعکس میسر می
گردد. از اینرو ایجاد سهولت و ایمنی در ارتباط شناور و خشکی بسیار حائز اهمیت است
که برای این منظور بایست است تسهیلاتی برای پهلوگیری شناورها ایجاد شود که از آن
اسم پایین عنوان اسکله نیز یاد میشود.
اسکله ها از قرنها قبل میانجیگری بشر مورد
استفاده قرار می گرفته و از صلاحدید ابتدائی و محلی ساخته می شده است. باب سالهای بعد
و بویژه در قرن پیش و حرف پیشرفت چشمگیر فناوری و علوم دریایی، انواع مختلف اسکله
طراحی، اجرا و مورد بهره برداری قرار افسرده است.
احداث دریاکنار باب یک کشور معمولاً جزء
طرحهای ملی بوده و بودجه ای ویژه از سوی اقبال به سمت آن تخصیص می یابد. اسکله ها نیز
که از مشخصه های اصلی بندرها هستند دارای هزینه طرح و اجرای قابل توجهی بوده و از
اینرو طرح اقتصادی اسکلهها بهره جویی برازنده ملاحظهای در سرمایه ملی را در پی
خواهد داشت.
هزینه های تعمیر و نگهداری اسکله ها
نیز بسیار قابل بررسی است. عوامل مختلفی در فرسودگی زودرس عامل مداخله دارد که از
آنجمله شرائط اقلیمی و زوال استعمال صحیح از سازه و نیز فقدان سیستم نگهداری دائمی
است.
این نمونه و نمونه های مشابه، بیانگر
اهمیت فوق العاده دقت در طراحی است. بعبارت دیگر اگر مشاور طرح، در طراحی
استعمال از مصالح مرغوب را دید نموده و رعایت استفاده از آن را در اجرای طرح
کنترل نماید و بعلاوه در بهرهبرداری از ضرائب اطمینان مناسب استفاده نماید، کاهش
قابل ملاحظهای باب هزینه های تعمیر و نگهداری به سمت دنبال خواهد داشت.
در این سیمنار سعی شده است که روندی
برای طراحی سریع و باب عین حال امکان مقایسه بین طرح های مختلف عرضه شود تا بتوان
طرح اقتصادی را تعیین نمود. در راستای تحقق این آماج یک برنامه کامپیوتری مبتنی بر
فرضیاتی که باب فصول آتی خواهد آمد تهیه گردیده است.
اسکله ها که از آنها به عنوان سازه
پهلوگیر نیز یاد می شود، عمدتاً برای بارگیری و تخلیه کالا و یا پایانه ای برای
جابجائی مسافر قابل استفاده اند. صرفنظر از انواع مختلف اسکله، برای هر اسکله سه
پرتره اساسی زیر را می توان بر شمرد:
الف- تامین پهلوگیری و تکیه فصل مناسب
برای کشتیها و تسهیلات مهاربندی
ب- تامین رابطه بین کشتی و خشکی
ج- نقش دیوار پاسبان برای خاکریزی پشت
اسکله
اسکله های جدا از شاطی [1]،
اغلب دو پرتره نخست را ایفا نموده، در حالی که اسکلههای ساحلی [2]
تمام سه وظیفه را برعهده دارند.
با توجه به مشخصات محل اسکله و روشهای
الگو و اجراء سیستمهای مختلفی برای اسکلهها وجود دارد که از مهمترین آنها عبارتند
از:
این نوع اسکله باب نواحی دارای خاک
نسبتاً بیاساس مطلوبتر بوده در این حال بار ناشی از سازه توسط نفوذ عناصر باربر
(شمع) در خاک بر لایه های زیرین منتقل میشود. صلاحدید سازنده این نوع اسکله عمدتاً
بتنی یا فولادی و یا ترکیبی از آنهاست. با توجه به سمت بافتن زمین شناسی (سازندهای
مختلف) ایران، نواحی نظیر بندرعباس، برای اجرای این نوع اسکله ها مناسب است.
این نوع اسکله بوسیله کوبیدن سپر
بعنوان عناصر باربر، و پر کردن پشت سپر از مصالحی بسان خاک و ایجاد عرشه ساخته می
شوند. سپرهای مناسبت استفاده میتوانند بتنی، فولادی و یا حتی چوبی باشند.
اسکله های وزنی در خاکهای سخت که
دارای باربری مناسبی است، قابلیت طرح و ادا دارند. اسکله وزنی بوسیله بلوکهائی که
اغلب بتنی هستند احداث می شوند. باب ایران و باب مناطقی مانند بوشهر، این نوع
اسکله به سمت تعداد زیادی طراحی و ادا شدهاند.
باب ادبیات مهندسی دریا، اسکله های
موازی ساحل اسم پایین عنوان Wharf
یاد شده و اسکله های عمود بر شاطی به نام Pier شناخته می شوند. باب انگلستان و بعضی از کشورهائی اروپائی اصطلاحات
Quay و Jetty به ترتیب به جای نامهای
آمریکائی استفاده می شود.
ملاحظاتی نظیر سهولت ادا و دسترسی
اسکله به سمت سیستم های آبستنی و نقل مستقر در خشکی و نیز با عنایت به وضعیت ژئوتکنیکی
منطقه، جایگاه مناسبی برای اسکله تعیین شده و بعد از انتخاب موقعیت مکانی اسکله،
لازم است که دادهها دقیقتری تهیه گردد که فهرست آنها به سمت شرح زیر می باشد:
در این بخش، وضعیت باد، موج و جزر و
مد مناسبت بررسی حقیقت می شود.
در مناسبت باد، شدت، تداوم و جانب آن
دارا اهمیت است که دسترسی به این اطلاعات باید در مطالعات لحاظ گردد و در صورت عدم
بود دادهها و با توجه به اهمیت پروژه در این خصوص تصمیم گیری شود.
خیزاب نیز از نظر خصوصیات اصلی یعنی
ارتفاع، پریود و درازا موج باب طرح اسکلههای واقع در آبهای محافظت نشده (بنادر فاقد
تسهیلات تخفیف اثر موج مهاجم مانند موج شکن) دارا اهمیت است. باب صورت فقدان آمار
موج، مشخصات موج از روشهای باب (نظیر روش S.M.B) تخمین خورده می شود.
وضعیت غیض و آلامد منطقه تأثیر زیادی بر
روی مشخصات اسکله، نظیر اسم عرشه اسکله داشته و از این رو پیش از طراحی حتماً
بایستی مناسبت توجه قرار گیرد.
آماج از انجام مطالعات ژئوتکنیکی،
تعیین پارامترهای مقاومتی و تراویدن پذیری لایههای خاک در محل تاسیسات مناسبت نظر است و
باب چهره استفاده از خاک و سنگ به عنوان مصالح قرضه، پارامترهای مذکور، برای مصالح
ریخته شده باید تعیین شوند. دسترسی به فاکتورهای ژئوتکنیکی، نیازمند حفر ظن و
اجرا آزمایشهای صحرایی بوده و آزمایشهای لازم دیگری نیز بایستی حرف روی نمونه های
اخذ شده اجرا شود.
اندازه و ته گمانههای حفاری و نیز
نوع آزمایشهای خاک بستگی به اهمیت پروژه و نوع اسکله و وضعیت لایه های خاک دارد.
بطور مثال ار لایه های خاک محل، از یکنواختی نسبی برخوردار باشد، می استطاعت گمانه
کمتر و باب چهره وجود تغییرات غیرقابل پیش بینی، گمانه های بیشتری حفر نمود. گمانه
زنی بایستی باب امتداد محورهای مشخصی صورت گیرد که این محورها می تواند آسه تقارن
اسکله را شالم شوند. در صورتیکه لایروبی نیز در الگو احداث اسکله مورد بحث باشد، نمونه
برداری سطحی از مسیر کانال دسترسی و حوضچه لازم می باشد.
وجود اطلس های هیدروگرافی برای طراحی
هر نوع عامل دریائی در کلیه مرحلهها لازم است. در بار تصمیم گیری، بود این
اطلاعات کمک شایانی در تعیین محل مناسب بندر و اسکله با تدقیق به فرم ساحل و وضع
طبیعی دریا می نماید.
اسکله های شمع و عرشه که از آنها اسم پایین عناوین
سازه با عرشه آونگ [3] یا اسکله با ساختمان باز[4]
نیز یاد می شود، ممکن است از فولاد، بتن یا چوب و یا ترکیبی که از آنها ساخته شده
باشند. در این سازه ها مقاومت شمعها ناشی از مقاومت نوک و یا اصطکاک جداره و یا
ترکیبی از آنهاست. بالا این سازه ها، عموماً برای توزیع بارهای افقی بین عناصر
دیگر مورد استعمال قرار می گیرد.
اسکله های چراغ و بالا به پیشنهاد
آئیین نامه دریائی انگلستان (1989، مرجع 14) باب شرایط زیر درخور اند:
الف) خاک بستر حاوی یک لایه سست مستقر
بر روی لایه ای مقاوم است.
ب) دسترسی به خاکریزی مناسب مورد
استفاده در اسکله های دیوار ساحلی (اسکلههای دارای نگهبان) ممکن نیست.
ج) به سمت کمینه رساندن تزاحم سازه و رژیم
هیدرولیکی.
د) زیاد بودن ته آب.
بایست به ذکر است که باب صورت استقرار
عامل بر روی تختخواب سنگی، بستر بایستی قبل از اجرای شمعها آماده شده باشد.
اسکله های شمع و عرشه، تماماً برای
سازه های پهلوگیری موازی ساحل و نیز اسکله های انگشتی عمود بر شاطی مورد استفاده
قرار می گیرند.
باب اسکله های موازی ساحل، سازه روی یک
شیب مشخص اسم می شود که این شیب از سطح لایروبی شده مجاور چهره پهلوگیری تا سطح
زمین پشت اسکله ادامه یافته است. لازم به سمت ذکر است که عمق لایروبی از آبخور کشتی
های پهلوگیرنده متاثر است.
نوع سازه به روشهای مورد استعمال جهت
تامین مقاومت باب برابر بارهای افقی اجرا شده و به آن و نیز نحوه توزیع بارهای
قائم باب شمعها خویش است.
جدول 2-1 تقسیم بندی پیشنهادی آئین نامه انگلستان (1989، مرجع 14) را نشان می دهد.